Trường CĐSP Lạng Sơn

Phương pháp học tập ở trường Cao đẳng Sư phạm (CĐSP) mang tính chất nghiên cứu, ứng dụng cao và chuyên sâu nhằm trau dồi trình độ chuyên môn - nghiệp vụ chứ không phải chỉ là sự ghi nhớ tài liệu cơ bản. Cố  thủ tướng Phạm Văn Đồng đã nói: “Bí quyết quan trọng bậc nhất là phương pháp học tập, hay nói cách khác là phong cách học tập”. Nhiệm vụ của sinh viên sư phạm là phải học tập, tu dưỡng, rèn luyện để trở thành người giáo viên giỏi về chuyên môn, tinh thông về nghiệp vụ. Sinh viên học tập không phải chỉ phục vụ cho bản thân mà phải phục vụ và cống hiến cho xã hội. Mặt khác, chúng ta đang sống trong thời đại bùng nổ thông tin, khoa học kỹ thuật phát triển mạnh mẽ, học sinh ngày nay thông minh hơn học sinh trước đây cùng độ tuổi. Học sinh có nhu cầu vượt ra khỏi nội dung, chương trình quy định. Vì vậy, giáo viên phải không ngừng học tập và hướng dẫn cho học sinh phương pháp học tập và đọc sách hiệu quả.
1.  Chín bước học tập hiệu quả (Theo Adam Khoo)
          Adam Khoo cho rằng: Nếu người khác thành công, tôi cũng sẽ thành công, vấn đề chỉ là ở phương pháp. Thực tế cho thấy, 90 % học sinh sinh viên (HSSV) trả lời rằng, họ bắt đầu học thật sự khoảng từ 1 đến 3 tháng trước kỳ thi. Tệ hơn nữa, có những sinh viên chỉ học vài ngày trước khi đi thi và với họ chỉ cần “qua” kỳ thi là được. Và thường trong quá trình học, họ chỉ thực hiện từ 1 đến 4 bước sau đây tùy mỗi người. Hai bước: Họ xem qua sách vở và các bước ghi chú (bước 1) rồi đi thi (bước 2). Những HSSV này luôn nằm ở ranh giới giữa đậu và trượt. Hoặc là họ thi trượt hoặc là họ đậu ở ngưỡng thấp nhất;  Ba bước: Họ xem qua sách vở và các ghi chú (bước 1), cố gắng nhớ bài (bước 2) rồi đi thi (bước 3). Những HSSV này thường đạt kết quả trung bình; Bốn bước: Họ xem qua sách vở, ghi chú (bước 1), cố gắng nhớ  bài (bước 2), làm bài tập thực hành (bước 3) rồi đi thi (bước 4). Những HSSV này thường đạt kết quả khá hoặc thỉnh thoảng có điểm giỏi.
          Làm thế nào để đảm bảo một kết quả xuất sắc? Trên thực tế, các “siêu sao” thực hiện tổng cộng chín bước học để luôn giành được kết quả cao nhất trong mỗi kỳ thi. Thêm vào đó, họ bắt đầu học thật sự từ ngày đầu tiên khai giảng, chứ không phải đợi đến một hoặc ba tháng trước kỳ thi.
Để học tập thành công cần tuân thủ theo 9 bước sau:
Bước 1: Xác định mục tiêu rõ ràng:         Nhiều HSSV nghĩ rằng, bước đầu tiên là phải nghe giảng, đọc sách và ghi chú. Không phải vậy, việc đầu tiên phải làm là xác định cụ thể bạn muốn đạt kết quả như thế nào trong khóa học này. Xác định mục tiêu rất quan trọng vì nó quyết định kết quả của bạn. Nếu bạn xác định mục tiêu đạt loại xuất sắc trong môn Tiếng Anh, bạn sẽ quyết tâm khác hẳn với khi bạn chỉ muốn đạt loại trung bình. Dĩ nhiên là khác hẳn! Một khi bạn đã quyết tâm đạt thành tích xuất sắc, não bộ của bạn nhận thức rằng nó không thể phạm một sai lầm nhỏ nào. Việc này có khả năng khiến bạn học kỹ từng chi tiết trong môn học. Kết quả là bạn có thể đạt được điểm 10 hoặc nếu không cũng sẽ đạt điểm 9 là thấp nhất.
Tuy nhiên, nếu bạn xác định mục tiêu chỉ đạt loại trung bình, não bộ của bạn biết rằng, nó được phép để mất phần nửa số điểm. Việc này có khả năng khiến bạn không bận tâm học tất cả mọi chi tiết và bỏ qua những phần mà bạn không hiểu rõ hoặc không thích học. Cuối cùng, bạn dễ dàng bỏ qua phần nửa kiến thức trong môn học. Hậu quả là bạn sẽ chỉ đạt kết quả dưới trung bình, thậm chí có thể trượt. Tệ hơn cả là nếu bạn không xác định được mục tiêu nào, não bộ của bạn sẽ tự động xác định một mục tiêu thảnh thơi nhất, chính là số điểm tối thiểu mà bạn cần có để vượt qua kỳ thi. Điều đó, dễ dàng dẫn đến việc bạn thi trượt. Thật kinh khủng làm sao!
Bước 2: Lên kế hoạch cụ thể và sắp xếp thời gian: Bạn sẽ không bao giờ đạt được mục tiêu to lớn mà bạn đề ra nếu không biết cách lên kế hoạch cụ thể và sắp xếp thời gian hợp lý.
Bước 3: Hành động kiên định: Ai cũng có thể xác định được mục tiêu to lớn và đề ra những kế hoạch hoàn hảo. Tuy nhiên, chỉ có những HSSV thật sự hành động kiên định từng ngày mới đạt được kết quả xuất sắc. Đó chính là khả năng kiên trì đọc sách, ghi chú và ôn bài mỗi ngày. Hầu hết HSSV thường cảm thấy lười biếng hoặc muốn trì hoãn việc học. Thật đáng tiếc nếu bạn là một trong những HSSV này. Bạn cứ tiếp tục như vậy, kỳ thi sẽ đến trước khi bạn kịp nhận ra là đã quá muộn.
Bước 4: Phương pháp đọc để nắm bắt thông tin: Muốn học có hiệu quả, trước tiên phải biết đọc sách và tài liệu một cách hiệu quả. Xin lưu ý rằng: Không phải từ nào trong sách cũng quan trọng và cũng chứa đựng thông tin mà bạn thực sự cần học. Bạn phải biết cách lọc ra  những từ cung cấp thông tin chính (từ khóa).
Bước 5: Sơ đồ tư duy: Sau khi nắm bắt thông tin từ các từ khóa, phải biết cách ghi chú bằng Sơ đồ tư duy. Sơ đồ này giúp bạn sắp xếp thông tin nhanh chóng và tận dụng sức mạnh phi thường của não bộ mà bạn chưa từng được khám phá.
Bước 6: Trí nhớ  siêu đẳng: Phương pháp học siêu đẳng là phải sử dụng trí nhớ siêu đẳng để tiếp nhận thông tin dễ dàng. Hiện nay, nhiều hệ thống giáo dục đang chuyển dần sang việc học chú trọng vào tư duy và phân tích hơn là đơn thuần học thuộc lòng. Tuy nhiên, cũng xin nhấn mạnh rằng chỉ có thể phân tích vấn đề tốt khi bạn tiếp thu và nhớ được những thông tin cốt lõi.
Bước 7: Nghệ thuật ứng dụng lý thuyết vào thực hành: Nếu bạn học thuộc lòng các bài học nhưng lại không biết cách vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi trong kỳ thi, bạn cũng không thể nào đạt được điểm cao kể cả trong khi thi hoặc khi thực hành.
Bước 8: Tăng tốc cho kỳ thi: Biết cách chuẩn bị cho kỳ thi. Nên bắt đầu học tăng tốc vào khoảng hai tháng trước kỳ thi.
Bước 9: Đi thi: Là bước cuối cùng nhưng quan trọng nhất. Xin nhấn mạnh rằng: Thi cử là một “trò chơi  đặt biệt”.
2. Kỹ năng đọc hiệu quả là tập hợp những từ khóa
          Những thói quen làm giảm tốc độ đọc của bạn là do: Đọc bằng môi, đọc thầm, đọc lùi, đọc từng chữ một, tầm mắt hẹp. Kỹ năng đọc hiệu quả giúp tăng tốc độ đọc và khả năng tiếp thu thông tin (khai thác tiềm năng của đôi mắt). Đặc biệt, hiện nay có nhiều cuộc thi trực tiếp trên mạng Internet cho học sinh như: Violympic, IOE đòi hỏi học sinh phải có kỹ năng đọc nhanh và hiệu quả.
2.1. Sử dụng một cây bút chì làm vật dẫn đường
          Khi không có vật gì đi trước dẫn đường, mắt bạn có khuynh hướng nhảy nhót khắp trang giấy làm chậm việc đọc sách của bạn. Do đó, bất cứ khi nào đọc sách, hãy dùng một cây  bút chì làm vật dẫn mắt bạn qua từng câu văn. Việc này giúp bạn tập trung hơn vào việc đọc. Một lý do khác của việc dùng bút chì là để điều khiển tốc độ đọc của mắt. Điều này tương tự như việc bạn cần một người khác chỉ đạo tốc độ trong môn đua thuyền truyền thống vậy. Dịch chuyển bút chì nhanh hơn tốc độ đọc bình thường của bạn một chút giúp rèn mắt bạn đuổi theo bút và quen dần với tốc độ đọc nhanh hơn.
2.2. Tìm kiếm những ý chính và đánh dấu vào các từ khóa
          Khi đọc sách, bạn cần lướt qua những từ không chính yếu và đánh dấu những từ khóa quan trọng. Cùng lúc đó, tìm kiếm các ý chính trong mỗi đoạn văn. Thông thường mỗi đoạn văn đều có một ý chính duy nhất được hỗ trợ bởi nhiều ý phụ. Hiểu được điều này sẽ giúp ích cho tiến trình nắm bắt thông tin của bạn.
2.3. Mở rộng tầm mắt để đọc được một cụm 5-7 từ một lúc
           Thực hành tập đọc giúp bạn mở rộng tầm mắt khi đọc sách. Đồng thời, cố gắng chủ động đọc một nhóm 5-7 từ một lúc khi thực hành. Thậm chí bạn nên đọc ở giữa trang sách theo hàng dọc và lướt sang hai bên.
2.4.  Tập nghe nhạc nhịp độ nhanh trong lúc đọc
          Khi đọc sách, bạn có thể nghe nhạc không lời có nhịp độ nhanh để rèn luyện cho não và mắt bạn đọc nhanh hơn. Bạn cũng nên nghe nhạc bằng tai nghe nếu bạn đọc sách ở những nơi cần giữ yên tĩnh cho người xung quanh. Chúng ta có khuynh hướng đọc sách nhanh để bắt  kịp tốc độ đang nghe. Sau vài lần tập luyện, bạn sẽ phát hiện rằng bạn đọc nhanh hơn mà không cần bật nhạc. Sự yên lặng không làm tăng sự tập trung của bạn mà chỉ khiến não bạn đi thơ thẩn ở những nơi khác. Một lý do khác của việc đọc sách trong tiếng nhạc nhanh dồn dập là nhằm mục đích lấp đi các tiếng động làm xao nhãng khác (như tiếng người nói chuyện, tiếng Tivi vọng vào từ phòng khách…), và dập tắt giọng đọc thầm bên trong đang kìm hãm tốc độ đọc của bạn.
2.5.  Đọc phần tóm tắt cuối chương trước
          Một kỹ năng đọc sách khác mà đa số HSSV đều không nhận ra, đó là bao giờ cũng nên đọc phần tóm tắt cuối chương trước khi quay lại đọc đầu chương. Tại sao? Bởi vì ở cuối chương lúc nào cũng có vài đoạn tóm tắt ý chính hoặc trong nhiều trường hợp là có cả các câu hỏi kiểm tra về chương đó. Khi bạn đọc phần cuối chương trước, bạn sẽ có một khái niệm chung về nội dung chính của chương. Đồng thời, não của bạn cũng biết được những thông tin cần thiết nào mà bạn cần tìm hiểu trong chương sách. Và bạn sẽ đọc sách một cách hết sức hiệu quả để nắm bắt những thông tin ấy. Hơn nữa, bạn nên luôn luôn đọc lướt qua những đề mục chính và phụ trong chương sách trước khi bắt đầu đọc từng chữ chi tiết. Việc đọc lướt này sẽ giúp bạn chuẩn bị tâm trí và đọc hiệu quả hơn.
2.6.  Liên tục thúc đẩy và thử thách khả năng của bản thân
          Bạn đã từng thấy các vận động viên chạy đua tập luyện như thế nào chưa? Họ  buộc các vật nặng vào chân trong lúc chạy. Đây là cách rèn luyện cơ bắp thêm mạnh mẽ, nhưng nó tạo ra cảm giác cực kỳ nặng nề, khó chịu khi luyện tập. Tuy nhiên, khi họ tháo bỏ những vật nặng đó ra, họ bỗng cảm thấy nhẹ nhàng bay bổng và có thể chạy rất nhanh.   Bạn có thể dùng một kỹ thuật tương tự để rèn luyện việc đọc hiệu quả. Khi tập đọc hiệu quả, di chuyển bút chì nhanh để thúc đẩy mắt phải đọc ở một tốc độ mà bạn cảm thấy khó chịu. Ví dụ, nếu bạn chỉ đang đọc được 100 từ/phút, bạn phải ép mình đọc được 300-400 từ/phút. Nếu bạn cảm thấy không nắm bắt kịp thông tin hoặc không thoải mái, không sao cả. Mục đích của việc này là làm bạn quá tải và làm căng hệ thống thần kinh của bạn. Sau nhiều lần thử thách như thế, năng lực não bộ của bạn sẽ được nâng cao rõ rệt. Xin nhắc lại rằng bạn phải thực tập việc này  thật nhiều lần để đạt kết quả tốt nhất.
3. Sơ đồ tư duy - công cụ ghi chú tối ưu
Trong học tập, muốn đạt kết quả cao cần phải có sự ghi chú theo nhiều cách phù hợp với từng cá nhân. Mỗi cá nhân sắp xếp kiến thức theo một cách riêng dễ hiểu, dễ nhớ hơn. Ghi chú còn giúp người học giảm thời gian ôn bài vì trong đó chỉ chứa đựng những thông tin quan trọng cần phải nhớ. Như vậy, có 3 lý do cần ghi chú: tiết kiệm thời gian, tăng khả năng nhớ bài, hiểu bài tốt hơn. Trong thực tế, bạn đã sử dụng các công cụ ghi chú khác nhau như: phân tích kiến tạo bài đọc, trình bày bài đọc dưới dạng dàn bài hoặc bảng có nhiều ô cột hoặc sử dụng sơ đồ graph. Các phương pháp ghi chú truyền thống này có nhiều hạn chế như: Không giúp người học tiết kiệm được thời gian vì rất cần nhiều từ ngữ, để hoàn chỉnh kiến thức; không giúp người học nhớ bài tốt nhất; không giúp người học tối ưu hóa sức mạnh của não bộ vì không tận dụng được các chức năng của não phải.
3.1. Lợi ích của sơ đồ tư duy
          * Sơ đồ tư duy giúp người học tiết kiệm được thời gian vì nó chỉ tận dụng các từ khóa: Nhờ việc tận dụng từ khóa và hình ảnh sáng tạo, một khối lượng kiến thức được ghi chú hết sức cô đọng chỉ trong  một trang giấy mà không bỏ sót bất kỳ một thông tin quan trọng nào. Tất cả những thông tin cần thiết để đạt điểm cao trong kỳ thi vẫn được lưu giữ nguyên vẹn từ những chi tiết nhỏ nhặt nhất.
          * Sơ đồ tư duy tận dụng được các nguyên tắc của trí nhớ siêu đẳng
          - Sự hình dung: Có rất nhiều hình ảnh để người học hình dung về kiến thức cần nhớ. Đây là một trong những nguyên tắc quan trọng nhất của trí nhớ siêu đẳng. Đối với não bộ, sơ đồ tư duy giống như một bức tranh lớn đầy màu sắc phong phú hơn là một bài học khô khan, nhàm chán.
          - Sự liên tưởng: Hiển thị sự liên kết các ý tưởng một cách rõ ràng nhất.
- Làm nổi  bật sự việc: Thay cho từ ngữ tẻ nhạt, đơn điệu, Sơ đồ tư duy làm nổi bật các ý tưởng trọng tâm bằng việc sử dụng màu sắc, kích cỡ, hình ảnh đa dạng. Hơn nữa, Sơ đồ tư duy dùng nhiều màu sắc khiến người học phải vận dụng trí tưởng tượng sáng tạo đầy phong phú của mình. Nhưng đây không chỉ là một bức tranh đầy màu sắc thông thường, Sơ đồ tư duy tạo ra một bức tranh mang tính lý luận, liên kết chặt chẽ về những gì được học.
* Sơ đồ tư duy sử dụng hai bán cầu não cùng một lúc: Giúp người học tận dụng chức năng của não trái lẫn não phải khi học. Đây chính là công cụ học tập vận dụng được sức mạnh của cả bộ não. Nếu vận dụng đúng cách, nó sẽ hoàn toàn giải phóng những năng lực tiềm ẩn trong bạn, đưa người học lên một đẳng cấp mới.
3.2. Các bước vẽ sơ đồ tư duy
          Bước 1: Bước đầu tiên của việc tạo ra một sơ đồ tư duy là vẽ chủ đề ở trung tâm trên một mảnh giấy.
          Bước 2: Vẽ thêm các tiêu đề phụ vào chủ đề trung tâm.
          Bước 3: Trong từng tiêu đề phụ vẽ thêm các ý chính và các chi tiết hỗ trợ.
            Bước 4: Để trí tưởng tượng bay bổng, người học có thể thêm nhiều hình ảnh nhằm giúp các ý quan trọng nổi bật cũng như giúp lưu chúng vào trí nhớ tốt hơn.
3.3. Các loại sơ đồ tư duy
          Có ba loại sơ đồ tư duy cơ bản giúp người học sắp xếp kiến thức và học tập một cách hiệu quả.
          * Sơ đồ tư duy theo đề cương (Sơ đồ tư tuy tổng quát): Mang lại cái nhìn tổng quát về toàn bộ môn học (được tạo ra từ bảng mục lục trong sách). Sơ đồ tư duy theo đề cương khổng lồ về các môn học dán trên tường sẽ rất hữu ích cho người học. Chúng giúp họ có khái niệm về số lượng kiến thức bạn phải chuẩn bị cho kỳ thi. Bạn nên tạo Sơ đồ tư duy theo đề cương cho mỗi môn học.
          * Sơ đồ tư duy theo chương: Kế tiếp, người học phải vẽ Sơ đồ tư duy cho từng chương sách riêng biệt. Đối với các chương ngắn khoảng 10 -12 trang, người học có thể tập trung tất cả thông tin trên một trang Sơ đồ tư duy. Với những chương dài khoảng 20 trang trở lên, người học có thể cần đến 2-3 trang Sơ đồ tư duy. Vì vậy, người học cần phải đánh số trang cho sơ đồ tư duy. Một điều quan trọng nữa là người học nên nhớ một sơ đồ tư duy lý tưởng không nên chỉ lưu lại những ý chính mà còn phải thể hiện đầy đủ tất cả các chi tiết  hỗ trợ quan trọng khác.
          * Sơ đồ tư duy theo đoạn văn: Dùng để tóm tắt một đoạn văn hoặc một trích đoạn trong sách. Sơ đồ tư duy theo đoạn văn giúp bạn tiết kiệm thời gian ôn lại thông tin cần thiết mà không cần đọc lại đoạn văn đó. Bạn có thể vẽ những Sơ đồ tư duy tí hon lên những nhãn dán nhỏ và đính chúng trong giáo trình hoặc ở góc học tập của bạn.
4. Bí quyết để đạt điểm cao
4. 1. Đọc bài trước khi nghe giảng
            Bạn có cảm thấy khó theo kịp những gì thầy giáo giảng trong lớp không? Đừng lo lắng. Bạn không phải là người duy nhất. Sau 20 phút nghe giảng, hầu hết sinh viên đều có khuynh hướng không thể tiếp thu thêm được nữa. Khi lớp học kết thúc, họ chỉ hiểu được khoảng 30% bài giảng và nhớ được khoảng 10%. Sang ngày hôm sau, họ chỉ còn nhớ được 2% hoặc ít hơn. Thật là lãng phí thời gian học trong lớp. Những sinh viên giỏi mặt khác lại hiểu được và nhớ được 100% bài giảng khi kết thúc lớp học. Làm thế nào mà họ làm được như thế? Đó là nhờ vào việc họ tìm hiểu về chương sách mà thầy giáo sẽ giảng trước khi đến lớp. Sau đó, họ đọc sách trước khi nghe giảng và ghi chú bằng Sơ đồ tư duy. Vì họ đã đọc sách trước và tạo Sơ đồ tư duy, họ rất dễ dàng theo kịp bài giảng của thầy.
4.2. Tập trung và đặt câu hỏi
          Bạn có thể thắc mắc “nếu mình đã đọc sách rồi thì mình cần gì phải đến lớp và nghe giảng về những gì mình đã biết?”. Công việc của thầy không phải chỉ dạy thêm những dữ kiện mà còn giải thích rõ những chỗ bạn chưa hiểu. Bởi thế, bạn hãy tận dụng bài giảng của thầy để làm sáng tỏ những gì bạn còn lấn cấn, cũng như não bạn ghi nhớ kiến thức tốt hơn. Nếu làm được điều này, bạn sẽ thật sự hiểu rõ và ghi nhớ 100% bài học khi bước ra khỏi lớp.
4.3. Ôn bài nhanh trong vòng 24 tiếng
            Trên đường từ trường về  nhà, bạn hãy nhẩm ôn lại nhanh bài vừa học. Việc này giúp trí nhớ bạn lưu giữ kiến thức lâu hơn nhiều. Ngoài ra, sau 24 tiếng, bạn  cũng nên ôn lại lần nữa để đảm bảo không quên bất kỳ kiến thức nào. Bên cạnh đó bạn nên trao đổi với bạn học và khắc sâu tài liệu theo phương thức “đi truy về trao, chiều xào tối học”. Trước kỳ thi, bạn sẽ có thể thư giãn vì đã học mọi thứ trong năm học.
4.4. Luôn hoàn tất bài tập về nhà trước khi đến lớp
          Bằng việc hoàn tất bài tập về nhà trước khi đến lớp, bạn sẽ tận dụng được thời gian một cách tối đa. Bạn sẽ biết được những chỗ còn yếu, những vấn đề gặp khó khăn và khắc phục được sớm hơn. Thêm vào đó, bài tập về nhà sẽ giúp bạn hiểu được tài liệu và biết được những gì được học hay chưa.
4.5. Tìm hiểu lỗi trong bài tập về nhà
          Nếu bạn làm sai bài tập về nhà, đừng bỏ qua. Hãy tìm hiểu tại sao bạn làm sai ngay lập tức. Nếu không, bạn sẽ có thể phạm lại lỗi đó trong bài thi. Vì vậy, học qua sai lầm là một quan điểm mới trong dạy học hiện nay.
          Tóm lại, phương pháp học tập phần lớn phụ thuộc vào mục tiêu, động cơ, thái độ và nội lực của người học. Học tập hiệu quả chỉ có thể gắn liền với việc thực hành nghề nghiệp trong quá trình đào tạo ở trường CĐSP, biến “kiến thức chết” trở nên sống động và linh hoạt hơn, gắn liền giữa chuyên môn và nghiệp vụ. Việc thực hành phải được tiến hành thường xuyên, liên tục và có phương pháp, trong thời gian dài, giúp HSSV “tiêu hóa” kiến thức một cách hiệu quả.
 
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Adam Khoo, 2010 - Tôi tài giỏi bạn cũng thế -  Nhà xuất bản Phụ nữ
2. Phạm Trung Thành, Nguyễn Thị Lý, 2006 - Rèn luyện nghiệp vụ sư phạm thường xuyên - Nhà xuất bản Đại học sư phạm
3. Phạm Quốc Trung, Lê Hải Yến, 2003 - Để  tự học đạt được hiệu quả - Nhà xuất bản Đại học sư phạm